Wodniczka to niewielki ptak, wielkości mniej więcej wróbla, niegdyś była bardzo liczna, a obecnie zaliczana jest do gatunków zagrożonych wyginięciem. Powodem drastycznego spadku jej liczebności jest zanik siedlisk, w których występuje, czyli torfowisk i turzycowisk. Tereny takie w XX wieku były w wielu miejscach w całej Polsce osuszane i przygotowywane do prowadzenia na nich gospodarki rolnej – przekształcano je głównie w pastwiska lub łąki. Dopóki była na nich utrzymywana ekstensywna gospodarka rolna, oparta na tradycyjnych metodach gospodarowania, których istotnym elementem było ręczne koszenie i wypas bydła, siedliska odpowiednie dla wodniczki były utrzymywane. Niestety intensyfikacja gospodarki, jak i zaprzestanie tradycyjnych metod gospodarowania w rolnictwie spowodowały, że siedlisko uległo przekształceniu i przestało spełniać wymogi tego gatunku.

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków od ok. 30 lat zajmuje się ochroną ptaków, a jedną z jego priorytetowych celów jest właśnie wodniczka. Dzięki wieloletniej ochronie udało się zahamować spadek liczebności gatunku, a nawet doprowadzić do niewielkiego jej wzrostu. Działania były prowadzone jednak głównie na dużych, już znanych stanowiskach wodniczki – w dwóch parkach narodowych (Biebrzańskim i Poleskim) oraz na Chełmskich Torfowiskach Węglanowych. Po tym sukcesie OTOP postanowił zająć się odtwarzaniem mniejszych torfowisk, by stworzyć korytarze ekologiczne dla tego gatunku. Dlatego też w ramach właśnie zakończonego projektu, wdrażanego za pośrednictwem CKPŚ i wspieranego przez Fundusze Europejskie, pn. „Wzmocnienie południowo-wschodniej metapopulacji wodniczki w Polsce”, OTOP zajął się wyznaczeniem i odtworzeniem 3 wybranych obszarów w obrębie Lubelszczyzny. Były to: Krychów – Krowie Bagno, Holeszów oraz Torfowisko Kamień.

Na początku projektu konieczne było przeprowadzenie analiz ornitologicznych i botanicznych w celu znalezienia obszarów, na których możliwe było odtworzenie warunków, które będą odpowiednie dla wodniczki.

W tych 3 lokalizacjach OTOP przekonał właścicieli leżących tam gruntów oraz rolników gospodarujących na nich, by w celu odtworzenia siedlisk podnieść na nich poziom wody. Po przygotowaniu szczegółowych projektów urządzeń hydrotechnicznych i uzyskaniu niezbędnych pozwoleń wybudowano łącznie 10 zastawek, czyli urządzeń pozwalających na zatrzymywanie wody w rowach, gdy jest to najkorzystniejsze dla siedliska wodniczki, a jednocześnie na jej spuszczanie, gdy jest to konieczne w celu przeprowadzenia np. koszeń.

Warto dodać, że wodniczka należy do gatunków parasolowych – chroniąc wodniczkę, chronimy także gatunki współwystępujące, takie jak czajka, kulik wielki, krwawodziób, rycyk, kszyk, a także wiele gatunków roślin, które mają podobne wymagania siedliskowe.

Osuszone w przeszłości torfowiska emitują duże ilości dwutlenku węgla, a ponowne nawadnianie pozwala zmniejszyć te emisje, a więc chroniąc wodniczkę, chronimy też klimat.

tekst: Magdalena Zadrąg