Pod koniec kwietnia br. po prawie 7 miesiącach intensywnych prac ukończono remont grobli czołowej w rezerwacie. Jak wcześniej informowaliśmy, zgodnie z decyzją środowiskową wydaną przez Wójta Gminy Koszęcin, wszelkie prace na tym terenie mogły rozpocząć się dopiero po 15 października, tj. po zakończeniu okresu lęgowego ptaków. Ponadto dodatkowym obostrzeniem był fakt, iż poza kilkoma drzewami kolidującymi z planowanym zadaniem nie wolno było usuwać innych rosnących na grobli. Z takim zadaniem zmierzył się wykonawca robót firma RPM S.A. z Lublińca.

Najtrudniejszym jednak wyzwaniem było wykonanie kluczowego elementu dla całości inwestycji, czyli montaż urządzenia przelewowo-upustowego, tzw. mnicha, którego budowa musiała być zakończona przed nastaniem mrozów. Spełnia on najważniejszą rolę, służąc do utrzymania właściwego poziomu wody w rezerwacie. Jego konstrukcja wymagała zastosowania etapowej technologii budowy przy użyciu lanego betonu, o parametrach przewidzianych dla budowli hydrotechnicznych. Dowóz na miejsce wymagał wykonania czasowej drogi technologicznej z płyt betonowych, biegnącej poza rezerwatem równolegle do grobli tak, aby nie uszkodzić rosnących na niej drzew. Zgodnie z ustaleniami poczynionymi z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Katowicach, pod której nadzorem przyrodniczym prowadzona była całość prac, ukończenie mnicha w możliwie najszybszym terminie, pozwoliłoby na częściowe podpiętrzenie wody w rezerwacie, dając szansę żurawiom na przystąpienie do lęgów.

Sprawna organizacja i wieloletnie doświadczenie wykonawcy pozwoliło na realizację tego etapu budowy zgodnie z oczekiwaniami, dzięki czemu gromadzenie wody było możliwe już pod koniec marca. W tym samym czasie trwały prace obejmujące całkowitą odbudowę korpusu grobli na odcinku ok. 20 metrów, w miejscu posadowienia nowego mnicha oraz niwelację i wzmocnienie jej korony na długości ponad 600 metrów. Wykonano również 2 układy przelewowe, tzw. przelewy burzowe o długości 31 i 20 metrów z narzutem kamiennym, wzmocnione ściankami szczelnymi. Ich zadaniem jest odprowadzanie wód nadmiarowych z rezerwatu, co uchroni groblę przed rozmyciem w przypadku wezbrań powodziowych. Ponadto oczyszczono i udrożniono ponad 740 metrów rowów odpływowych, niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania grobli z zachowaniem naturalnego ich przebiegu.

Dzięki tej inwestycji uda się na długo podtrzymać główny cel zapisany w akcie powołania rezerwatu „Jeleniak-Mikuliny” w 1957 roku, jakim jest zachowanie śródleśnego torfowiska z pierwotną roślinnością, będącego zarazem miejscem lęgowym żurawi. W efekcie końcowym doprowadzimy do spowolnienia odpływu wód powierzchniowych, a powstałe tam całoroczne rozlewisko o powierzchni kilkunastu hektarów będzie miało istotny wpływ na warunki wilgotnościowe na znacznie większym obszarze, będącym środowiskiem życia wielu organizmów bagienno-szuwarowych. Jesteśmy przekonani, że przyroda w perspektywie najbliższej przyszłości odwdzięczy się nam swoim pięknem i bioróżnorodnością za poniesione trudy i nakłady.

Zadanie zostało zrealizowane przy wsparciu uzyskanym z „Kompleksowego projektu adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych”, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko przy współudziale środków własnych Lasów Państwowych.

tekst i zdjęcia: Jarosław Mielczarek